In eigen zaken agerende

algemene vragen over genealogisch onderzoek bij Tresoar
Plaats reactie
Gebruikersavatar
Andries Koornstra
Berichten: 3911
Lid geworden op: zaterdag 22 apr 2006 10:20 am
Locatie: Heerenveen

In eigen zaken agerende

Bericht door Andries Koornstra » dinsdag 10 nov 2009 6:19 pm

Hallo,

voer voor juristen. Eén van Jacqueline's voormoeders ageert op zeker moment in eigen zaken. Het is Yke Hendriks, vrouw van Jacobus Willems. Het zijn echtelieden te Joure en Oudehaske. Wat het betekent weten we natuurlijk wel: tot 1956 of zo was de vrouw binnen het huwelijk handelingsonbekwaam, en had de echtgenoot het laatste woord (het klinkt vreemd, maar zolang heeft de emancipatie op zich laten wachten). Yke en Jacobus zijn twee eeuwen eerder actief, halverwege de achttiende eeuw dus. De vraag is nu waarom Yke baas in eigen portemonnee was. Ze was een "heiress" dus had eigen geld. Kan dat de reden zijn? Of was Jacobus een financiële mislukkeling en krijgt ze daarom het heft in eigen handen? (het heeft er alle schijn van -zeg ik het goed Jacqueline?- dat hij financieel gezien niet altijd de verstandigste beslissingen nam).
Wie kan hier iets zinnigs over zeggen. Ik heb het frustrerende gevoel dat de kennis van dit soort zaken door het verglijden van de eeuwen is weggevloeid. Wie maakt me blij door het tegendeel aan te tonen?

groeten, Andries

jacqueline
Berichten: 1774
Lid geworden op: maandag 21 jul 2008 11:08 pm
Locatie: 's-Hertogenbosch

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door jacqueline » dinsdag 10 nov 2009 6:39 pm

Andries, dat zou je wel eens heel goed gezegd kunnen hebben! Ik voel mij gelukkig meer verwant met mijn in eigen zaken agerende voormoeder, dan met haar ws wat minder succesvolle echtgenoot.
De man van mijn zus zei: Ah, daar hebben jullie het van! Waar dat nou weer op slaat?

De opmerking, evenals het uitdrukkelijk genoemd worden van Yke onder haar eigen naam in de inventaris op de hypotheekboeken, heeft mij ook wel verbaasd. Ik zie immers steeds, ook b.v. in de stemkohieren, staan dat mannen de zaken van hun vrouwen waarnemen. Dus ik ben benieuwd, of er een reden was hiervan af te wijken!

groetjes, Jacqueline( ga nu even in wat zaken ageren - waarschijnlijk is dit een gruwelijke verkrachting van de term?)

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Margreet Huisman » dinsdag 10 nov 2009 6:55 pm

Hoi,

Ik zal Sible even mailen, die weet het misschien.
Verder heeft een zin of verhaal met een agens ook altijd een patiens,
dus zag ik graag die hele zin, of verhaal met de andere cq tegenpartij,
dan wel iets meer context - zodat er misschien iets omtrent de bedoeling uit op te maken is.

Vooralsnog kom ik in de wikipedia niet verder dan dat de agerende partij het initiatief neemt,
dus zouden de andere namen niet meteen lijdend hoeven te zijn, of tegenpartij, of op het matje geroepen,
maar is het meer iets neutraals over wie er begon of waarom men tezamen komt.

Net zoals er bij voogdij vaak staat op wiens verzoek dat wordt geregeld,
kan hier staan waarom zij zich erbij betrokken voelde.

groet Margreet

Gebruikersavatar
Andries Koornstra
Berichten: 3911
Lid geworden op: zaterdag 22 apr 2006 10:20 am
Locatie: Heerenveen

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Andries Koornstra » dinsdag 10 nov 2009 9:48 pm

Speciaal voor Margreet, één van de uittreksels van de actes met de in eigen zaken agerende Yke Hendriks:
HAS 88, folio 231.

Registratie 16 jan 1762, acte 13 jan 1762.

Yke Hendrix, vrouw van Jacobus Willems, huisman in Oudehaske, agerende in eigen saken, maar zoo veel nodig gesterkt met haar man, schuldig aan Nicolaas van Heloma, 300 cgl, ter presentie van Jacobus Willems en Hendrik Jacobs ontvangen. Leenster overhandigt aan Van Heloma een huurcontract dat het echtpaar met Merk Fokes te Oudehaske heeft gesloten wegens een stuk land lopende van de overspittinge tot de veenscheidinge onder No. 21, latende aan Van Heloma “alle magt om met gemelde huurcontract te handelen soo als zijn Ed. ’t sal goedvinden ….”
groetjes, Andries.

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Margreet Huisman » dinsdag 10 nov 2009 10:45 pm

Dank, ik zat er op te wachten,
want als ze niet handelingsbekwaam is zal vroeg of laat die man opduiken - voor zijn handtekening of zo - leek mij.

En daar is hij al - voor zover nodig gesterkt met -
Ze mag dus wel praten, waarom niet immers ? - maar het pure juridische handelen zal hij wel weer doen,
zoals daar is de schuld aflossen, ter plekke, met zoon. 2 mannen zelfs.

Wie tekent er eigenlijk? of doen ze dat allebei?

Misschien moeten we dat huurcontract (van het echtpaar, dus niet zij alleen) zien als rente op de schuld, ter dekking van de rechtbankkosten- of als goedmakertje.

Hier kan de situatie dan trouwens ook nog omgedraaid zijn, zij (leenster) heeft zich in de nesten gewerkt,
en manlief Jacobus betaalt het af.

Ik word dus wel steeds benieuwder wat een jurist er in leest,
groet Margreet

Gebruikersavatar
Andries Koornstra
Berichten: 3911
Lid geworden op: zaterdag 22 apr 2006 10:20 am
Locatie: Heerenveen

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Andries Koornstra » dinsdag 10 nov 2009 10:57 pm

Helemaal mee eens, hij heeft het laatste woord! Het huurcontract wordt volgens mij als zekerheid ingebracht. Die van Heloma was natuurlijk een keiharde, anders was hij niet zo welvarend (turfhandel enzo). Maar waar het mij primair om ging (en Jacqueline volgens mij ook) is het hoe en waarom van dat ageren (handelen) in eigen zaken. Was dat iets dat moest worden aangevraagd bij het gerecht? Of kreeg zij dat recht doordat ze een onroerend goed-portefeuille (door erfenis verkregen) had?

In afwachting (pro se en in qlt) Andries.

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Margreet Huisman » dinsdag 10 nov 2009 11:12 pm

eigenlijk heb je aan 1 ding niet genoeg denk ik, om conclusies te kunnen trekken en een context te schilderen
want kon zij eigenmachtig - in haar eentje - een lening aangaan?
wat in eigen zaken agerende naast leenster nu kan betekenen?

en hoe is die dan geregistreerd, of hoefde dat niet altijd? - of moet je die nog vinden?

en was die voor iets nuttigs, (investeren zeg maar) - of had het met haar eigendom te maken (haar ge-erfde land)
of was het ook ook onverstandig,
of was het omdat haar man zich daarvoor al in de nesten had gewerkt, zoals jullie suggereren?

Daarvoor dacht ik dat zo'n eigenmachtige vrouw met eigen ... dan misschien toch ook huwelijkse voorwaarden opgesteld moet hebben,
dus dat die er mischien nog zijn.
Maar als ze staande het huwelijk ineens van alles erft, in gemeenschap van goederen, weet ik niet hoe dat verder geregeld is.

groet Margreet

Sible Hettinga
Berichten: 226
Lid geworden op: zondag 22 jan 2006 4:17 pm
Locatie: Harlingen

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Sible Hettinga » woensdag 11 nov 2009 1:56 am

Beste Jacqueline, Margreet en Andries,

Het mailtje van Margreet in goede orde ontvangen en dus maar even naar jullie discussie gekeken.

Andries je hebt gelijk, de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw is inderdaad door een wet uit 1956 komen te vervallen. De desbetreffende wet wordt ook wel de "Lex Van Oven" genoemd. Voor ons nu onbegrijpelijk dat deze wet pas toen tot stand is gekomen. Maar ja nonnen liepen toen nog rond met enorme kappen op hoofd en voor een deugdzame vrouw was het ongepast zich buitenshuis zonder hoofddeksel te vertonen. Emancipatie heeft tijd nodig. Er zijn mensen die dat vergeten en zich niet realiseren dat het nog maar kort gelden is dat wij hier gewoontes hadden die wij nu volstrekt ondenkbaar achten.

Een echt antwoord op de vraag heb ik niet. Het enige wat ik weet is dat soms in huwelijksvoorwaarden van voor 1956 een bepaling voorkwam dat de vrouw het beheer over haar eigen vermogen behield. Het zal in eerste instantie een bepaling zijn geweest die voor de onderlinge verhouding tussen de echtelieden gold, de man kon en mocht dan niet vrijelijk over de bezittingen van zijn vrouw beschikken. Maar de gehuwde vrouw was en bleef handelingsonbekwaam, medewerking van de echtgenoot bij rechtshandelingen van de vrouw, haar eigen vermogen betreffende, bleef vereist. Ouders van erfdochters hebben natuurlijk altijd al argwaan gehad wanneer hun dochter met een arme sloeber wilde trouwen en dan moesten er maatregelen worden getroffen om ongelukken met betrekking het (toekomstig) bezit van de dochter zoveel mogelijk te voorkomen. Het zal heel veel vroeger wel niet anders zijn geweest.

De groetenis,
Sible.

Gebruikersavatar
Andries Koornstra
Berichten: 3911
Lid geworden op: zaterdag 22 apr 2006 10:20 am
Locatie: Heerenveen

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Andries Koornstra » woensdag 11 nov 2009 10:13 am

Dank je wel Sible, ook voor de wijsheid die je in het antwoord meeverpakt. Je toont voor mij ook aan dat het behoorlijk moeilijk is te achterhalen hoe de zaakjes in vroeger tijden werden geregeld. Onontgonnen gebied.

Jacqueline, is er qua tijd misschien na te gaan dat Yke in eigen zaken begint te ageren op het moment dat zij de "windfall" van haar oom toucheerde?

groetjes, Andries.

jacqueline
Berichten: 1774
Lid geworden op: maandag 21 jul 2008 11:08 pm
Locatie: 's-Hertogenbosch

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door jacqueline » woensdag 11 nov 2009 10:03 pm

Jazeker - dat is na te gaan - en dat lijkt het geval!
Marten Atses, de oom van wie zij erft, overlijdt 6-12-1752.
In de inv. Haskerland nr. 88, 1752-1763 staat zij met name: IJcke Hendriks ux Jacobus Willems.
Uit deze periode zijn ook de aktes waarin sprake is van het ageren in eigen zaken.
Hoewel ik niet de hele inventaris heb doorgenomen, zag ik in ieder geval zo op het eerste gezicht geen andere vermeldingen van vrouwen?
Voor 1752 zijn er maar twee vermeldingen, 1 in Haskerland 1740 en 1 in Sneek 1749, in beide is in de akte sprake van Jacobus Willems, Coopman en Ycke Hendriks echtel, in de betreffende inventarissen staat alleen hij vermeld.
De eerste vermelding (onder zijn naam) in de volgende inventaris is van 1766 - en daaruit wordt duidelijk dat Ycke inmiddels is overleden.

groetjes, Jacqueline

Sible Hettinga
Berichten: 226
Lid geworden op: zondag 22 jan 2006 4:17 pm
Locatie: Harlingen

Re: In eigen zaken agerende

Bericht door Sible Hettinga » donderdag 12 nov 2009 2:15 am

Beste Jacqueline, Margreet en Andries,

Een erflater kan tegenwoordig bepalen dat hetgeen van hem wordt geërfd niet zal vallen in enige gemeenschap van goederen waarin de verkrijger is gehuwd. In de 18e eeuw kende men hier de wettelijke algehele gemeenschap van goederen nog niet. Maar wellicht bestond wel de mogelijkheid om te bepalen dat aan een erfgename, met uitsluiting van een eventuele echtgenoot, de beschikkingsbevoegdheid toekwam over het door haar geërfde.

De groetenis,
Sible.

Plaats reactie